Wat is een visgraatdiagram?
Een visgraatdiagram wordt in de Lean en Lean Six Sigma wereld gebruikt om, samen met een team, op een visuele manier op zoek te gaan naar oorzaken of oplossingen van een probleem. Het visgraatdiagram is ook wel bekend als Ishikawa diagram of cause-and-effect-diagram.
Het visgraatdiagram dankt zijn naam aan de vorm die veel weg heeft van een vis. Het bestaat uit een kop, met het primaire probleem of de centrale vraag en horizontale en verticale lijnen die op de graten van een vis lijken. Deze graten worden gebruikt om potentiële oorzaken of oplossingen op een overzichtelijke manier te categoriseren.
Ishikawa diagram
In Nederland gebruiken wij vaak de term visgraatdiagram maar de internationale aanduiding is de Ishikawa diagram. Zoals vele andere Lean en Lean Six Sigma technieken komt ook de visgraat- of Ishikawa diagram oorspronkelijk uit Japan. Het model werd ontwikkeld door de Japanse professor en naamgeve Kaoru Ishikawa. In eerste instantie werd het model met name toegepast in de industrie. Tegenwoordig zie je het visgraat- of Ishikawa diagram bijvoorbeeld ook terug in de zorg, de publieke sector en de bouw.
Visgraatdiagram maken: een voorbeeld
Belangrijk bij het juist gebruiken van een visgraatdiagram is dat je dit altijd gezamenlijk met een team doet. Je gebruikt het visgraatdiagram om op gestructureerde wijze de collectieve kennis, ervaring en intelligentie van een groep relevante deelnemers te gebruiken. Bij het maken van een visgraatdiagram is het belangrijk om stapsgewijs te werken.
Stap 1: definieer het probleem
De eerste stap bij het maken van een visgraatdiagram of Ishikawa diagram is het scherp definiëren van het probleem of de centrale vraagstelling. Hier voor geldt; hoe concreter deze vraag is, hoe makkelijk het later wordt om effectief met elkaar te kunnen brainstormen. Het probleem of de centrale vraag kan vervolgens aan het uiteinde van de horizontale lijn worden geplaats in de ‘kop van de vis’.
Stap 2: identificeer de categorieën
Omdat je bij het maken van een visgraatdiagram of Ishikawa diagram inzicht en overzicht wil creëren is het helpend om in stap 2 een aantal categorieën te bepalen. Input van deelnemers aan de brainstorm kan zo direct gekoppeld worden aan een categorie waardoor er direct een clustering ontstaat. Afhankelijk van het probleem of de centrale vraag waarmee je aan de slag wilt gaan kan je (gezamenlijk) de categorieën bepalen. De 6 M’s worden regelmatig als uitgangspunt gebruikt, dit zijn: mensen, methode, machine, materiaal, meting en milieu.
Stap 3: brainstormen
Hoe meer ideeën, hoe beter. Het doel van de brainstormfase tijdens het vullen van visgraatdiagram is om zo veel mogelijk ideeën/ problemen/ oorzaken met elkaar te delen. Het zou een natuurlijk proces moeten zijn waarbij iedereen zich vrij voelt om met input te komen. Er is in deze fase nog geen goed of fout en het is belangrijk oordelen nog even uit te stellen. We streven naar zoveel mogelijk input.
Stap 4: analyseren en prioriteren
Na het brainstormen begint het analyseren en prioriteren. Waar we in de brainstormfase zoveel mogelijk input hebben verzameld is het nu de kunst om de meest relevante en belangrijke ideeën te selecteren. Wat is de impact op het probleem of de centrale vraag? Hoe klein of groot is de impact? Je kunt hierbij bijvoorbeeld gebruikmaken van tools zoals een Pareto-analyse.
Stap 5: actie!
Na het uitwerken van de visgraatdiagram of Ishikawa diagram is het tijd om de opgedane inzichten te vertalen naar concrete verbeteracties. Het concreet vastleggen van de actie, eigenaar en beoogde deadline is hier een belangrijke voorwaarde voor succes.
Benieuwd waarmee we je kunnen helpen? Laten we een kop koffie drinken!
Wij zijn benieuwd naar de uitdagingen, verhalen en ambities van jouw organisatie. We vinden het inspirerend en motiverend om hierover met je te sparren. Wie weet kunnen we je verbinden aan organisaties die voor jou relevant zijn. Hoe dan ook delen we graag onze ervaringen en inzichten, kansen en lessen uit de praktijk.
